सध्याच्या वेगाने बदलणाऱ्या आधुनिक युद्धसज्जतेच्या युगात हायपरसॉनिक क्षेपणास्त्रे ही महत्त्वाची गरज बनली आहे. अलीकडील इराण-इस्त्रायल संघर्षातही या प्रगत क्षेपणास्त्रांचा वापर पाहायला मिळाला. या पार्श्वभूमीवर भारतानेही स्वतःच्या हायपरसॉनिक क्षेपणास्त्र कार्यक्रमाला गती दिली असून, लवकरच भारतीय लष्कराकडे या अत्याधुनिक शस्त्रांचा साठा उपलब्ध होणार आहे. ही माहिती DRDO (संरक्षण संशोधन व विकास संस्था) चे प्रमुख डॉ. समीर कामत यांनी दिली आहे.
🇮🇳 Project Vishnu: हायपरसॉनिक ग्लाइड क्षेपणास्त्र विकास अंतिम टप्प्यात
डॉ. कामत यांनी सांगितले की, “हायपरसॉनिक क्षेपणास्त्रांच्या विकासामध्ये भारत आता मागे नाही. गेल्या वर्षी, ओडिशाच्या एपीजे अब्दुल कलाम बेटावरून लांब पल्ल्याच्या हायपरसॉनिक क्षेपणास्त्राची यशस्वी चाचणी करण्यात आली. सध्या DRDO द्वारे हायपरसॉनिक क्रूझ क्षेपणास्त्रे आणि ग्लाइड क्षेपणास्त्रांचे विकासकार्य अंतिम टप्प्यावर आहे. एका विकास चाचणीस आम्ही यशस्वीरीत्या पार केले असून, येत्या २–३ वर्षांत सर्व चाचण्या पूर्ण करून हे शस्त्र प्रणालीत समाविष्ट करण्याचे आमचे लक्ष्य आहे.”
🛰️ DRDO ची ब्रह्मोससह यशस्वी शस्त्रसज्जता
DRDO द्वारे विकसित करण्यात आलेल्या विविध शस्त्र प्रणालींनी जागतिक स्तरावर भारताची सामरिक ताकद अधोरेखित केली आहे. ब्रह्मोस क्रूझ क्षेपणास्त्र, आकाश एअर डिफेन्स सिस्टम, D-4 अँटी-ड्रोन प्रणाली ही काही महत्त्वाची उदाहरणे.
ब्रह्मोस हे जगातील सर्वात वेगवान सुपरसॉनिक क्रूझ क्षेपणास्त्र मानले जाते. हे भारत-रशिया संयुक्त प्रकल्पाचे यशस्वी फळ असून, ते जमीन, समुद्र आणि आकाश — या तिन्ही माध्यमांतून प्रक्षेपित करता येते. लवकरच याचे लहान रूपांतर विकसित करण्यात येत असून, ते Su-30MKI व्यतिरिक्त इतर लढाऊ विमानांमध्ये एकत्र करता येईल, अशी माहिती डॉ. कामत यांनी दिली.
🚀 ET-LDHCM विरुद्ध ब्रह्मोस
DRDO द्वारे पूर्णपणे स्वदेशी तंत्रज्ञानावर आधारित ET-LDHCM (Extended-Range Tactical – Long-Distance Hypersonic Cruise Missile) हे नवे क्षेपणास्त्र विकसित करण्यात येत आहे. त्याच्या वैशिष्ट्यांमध्ये खालील बाबींचा समावेश होतो:
-
हायपरसॉनिक वेग: सुमारे ११,००० किमी/तास, म्हणजेच Mach 9 पेक्षा अधिक.
-
स्क्रॅमजेट इंजिन: पारंपरिक रॉकेटप्रणालीऐवजी वातावरणातील ऑक्सिजनचा वापर करून जास्त वेग आणि कार्यक्षमता साध्य.
-
लांब पल्ल्याचे लक्ष्य भेदन: काही मिनिटांत दूरवर असलेल्या लक्ष्यांवर अचूक मारा करण्याची क्षमता.
-
ब्रह्मोसच्या तुलनेत अधिक प्राणघातक: ब्रह्मोसचा वेग सुमारे ३,६७५ किमी/तास (Mach 3) असून ET-LDHCM त्याच्या जवळपास ३ पट वेगवान आहे.
भारताची आंतरराष्ट्रीय पातळीवरील सामरिक ताकद वाढणार
हायपरसॉनिक क्षेपणास्त्र क्षेत्रात भारताच्या प्रवेशामुळे देशाच्या सामरिक, वैज्ञानिक आणि संरक्षण क्षेत्रातील आत्मनिर्भरतेस मोठी चालना मिळणार आहे. या प्रगत शस्त्रांच्या सहाय्याने भारत अमेरिका, रशिया आणि चीनसारख्या हायपरसॉनिक क्लबमधील प्रमुख देशांच्या यादीत समाविष्ट होणार आहे.