(मुंबई)
गेल्या काही दिवसांपासून जगभरातील बँकिंग क्षेत्रात खळबळ उडाली आहे. हे संकट अमेरिकेपासून सुरू झाले. तेथे पाच दिवसांच्या कालावधीत दोन बँका बुडाल्या. स्टार्टअप कंपन्यांना कर्ज देणारी सिलिकॉन व्हॅली बँक सर्वप्रथम बुडाली. ती अमेरिकेतील 16 वी सर्वात मोठी बँक होती. काही दिवसांनी क्रिप्टो कंपन्यांना कर्ज देणारी सिग्नेचर बँकही कोलमडली. आणखी एक बँक फर्स्ट रिपब्लिक आपले शेवटचे श्वास मोजत आहे. तोपर्यंत ठीक होते, पण जेव्हा त्याची झळ युरोपातील दिग्गज बँक क्रेडिट सुईसपर्यंत पोहोचली, तेव्हा जगात खळबळ उडाली.
…तर जगाच्या आर्थिक व्यवस्थेत सुनामी
क्रेडिट सुईस ही केवळ स्वित्झर्लंडमधील दुसरी सर्वात मोठी बँक नाही, तर ती जगातील सर्वात महत्त्वाच्या 30 बँकांपैकी एक आहे. दरवर्षी फायनान्शिअल स्टेबिलिटी बोर्ड अशा 30 बँकांची यादी प्रसिद्ध करते ज्या जगाचे आर्थिक आरोग्य राखण्यासाठी महत्त्वाच्या आहेत. त्यांना ग्लोबल सिस्टिमली इम्पॉर्टंट बँक्स किंवा G-SIB म्हणतात. या अशा बँका आहेत ज्यांना जग कोणत्याही किंमतीत बुडू देऊ शकत नाही. या यादीत समाविष्ट असलेली एक बँकही बुडली तर जगाच्या आर्थिक व्यवस्थेत सुनामी येऊ शकते. यामुळेच स्विस सरकार या बँकेला वाचवण्याचा प्रयत्न करत आहे. त्यांनीच क्रेडिट सुइस आणि यूबीएस यांच्यात करार केला. या बँकांची पुढील यादी या वर्षी नोव्हेंबरमध्ये येईल.
चीनच्या चार बँका
G-SIB च्या यादीत युरोपमधील 13, उत्तर अमेरिकेतील 10 आणि आशियातील सात बँका आहेत. उत्तर अमेरिकेबद्दल बोलायचे झाले तर 10 पैकी नऊ बँका अमेरिकेतील आहेत तर एक बँक कॅनडाची आहे. अमेरिकन बँकांमध्ये जेपी मॉर्गन, बँक ऑफ अमेरिका, सिटीग्रुप, एचएसबीसी, गोल्डमन सॅक्स, बँक ऑफ न्यूयॉर्क, मॉर्गन स्टॅनले, स्टेट स्ट्रीट आणि वेल्स फार्गो यांचा समावेश आहे. तर आशिया खंडात चार बँका चीनच्या आणि तीन जपानच्या आहेत. चीनमधील बँकांमध्ये इंडस्ट्रियल अँड कमर्शियल बँक ऑफ चायना, कृषी बँक ऑफ चायना, चायना कन्स्ट्रक्शन बँक आणि बँक ऑफ चायना यांचा समावेश होतो. या यादीत एकही भारतीय बँक नाही. युरोपियन बँकांबद्दल बोलायचे झाल्यास त्यात बार्कलेज, बीएनबी परिबास, ड्यूश बँक, क्रेडिट सुइस, ग्रुप बीपीसीई, ग्रुप क्रेडिट अॅग्रिकोल, आयएजी, सॅंटेंडर, सोसायटी जनरल, स्टँडर्ड चार्टड, यूबीएस आणि युनिक्रेडिट यांचा समावेश आहे.
भारतात ‘या’ बँका महत्त्वाच्या
जगाच्या मध्यवर्ती बँका देखील त्यांच्या देशासाठी पद्धतशीरपणे महत्त्वाच्या बँकांची निवड करतात. भारतातील बँकिंग व्यवस्थेवर लक्ष ठेवण्याचे काम रिझर्व्ह बँक ऑफ इंडिया करते. आरबीआयच्या कठोरतेमुळे भारत आजपर्यंत जागतिक संकटापासून दूर राहिला आहे. भारतातील बहुतांश बँका सुरक्षित आहेत. पण तरीही सर्व बँका सारख्या नाहीत. आरबीआयने स्वत: तीन बँका SBI, ICICI बँक आणि HDFC बँक या प्रणालीगत महत्त्वाच्या बँका मानल्या आहेत. देशाच्या अर्थव्यवस्थेसाठी त्या महत्त्वाच्या मानल्या गेल्या आहेत. म्हणजेच आरबीआय या बँकांना कधीही बुडू देणार नाही.
